به گزارش «اخبار خودرو»،خودروسازی یک صنعت سیاست‌زده است که در سال‌های اخیر آماج دخالت نهادها و سازمان‌های مختلف بوده، مجلس و وزارت صمت به‌عنوان دو بازوی قانون‌گذاری و اجرا، بیشترین دخالت را در حوزه خودرو داشته‌اند. دخالت‌هایی که باعث شده‌اند صنعت خودرو از مسیر اصلی خود دور شود و چیزی جز زیان تولید نکند. خودروسازی جزو موضوعاتی است که تقریبا هر روز چند نفر از نمایندگان مجلس در مورد آن اظهارنظر می‌کنند؛ اظهارنظرهایی که به عقیده بسیاری افراد عمدتا کارشناسی‌شده نیست. به نظر آن‌ها، تعدادی از نمایندگان صرف دیده‌شدن و احتمالا برای ماندن در صدر خبرها و حفظ رأی در دوره‌های بعدی مجلس از آن استفاده می‌کنند. بخش دیگری که با دخالت‌های خود عرصه را برای صنعت خودرو تنگ کرده، وزارت صمت است. وزارت صمت سهم محدودی در دو خودروساز دارد، اما بیش از دیگر سهام‌داران تصمیم‌گیری می‌کند، آن‌هم تصمیم‌گیری‌هایی که درنهایت نمی‌تواند برای خودروساز مفید باشد. به نظر می‌رسد وزارت صمت و نمایندگان برای قانون تجارت و اصول سهام‌داری اهمیت خاصی قائل نیستند. درخصوص چرایی ورود نمایندگان و وزارت صمت به حوزه خودرو و وجود قوانین بسیار در این بخش با محمد بیاتیان، عضو کمیسیون صنایع مجلس نهم و کارشناس اقتصادی به گفت‌وگو پرداختیم.
شما سابقه حضور در مجلس و کمیسیون صنایع را داشته‌اید. در مدت اخیر وزیر صمت به دنبال ارائه راهکارها و دستورالعمل جدیدی برای صنعت خودرو و زنجیره تامین بوده، مجلس نیز به دنبال تصویب یک قانون جدید درخصوص صنعت خودرو و جهش تولید است. آیا صنعت خودرو نیاز به قوانین جدیدی دارد؟ چرا با وجود این تعداد قانون همچنان صنعت خودرو بلاتکلیف است؟
قوانین متعددی وجود دارند اما واقعیت این است اگر مجلس و وزارت صمت می‌خواهند جهش تولید در حوزه خودرو رخ بدهد، بهترین کار این است که پای خود را از کفش خودرو و خودروسازی بیرون بکشند. مجلس و دولت باید اجازه دهند صنعت خودرو راهش را پیدا کند. صنعت خودرو با عمر ۵۰ساله متاسفانه مانند بچه‌ای است که تحت قیمومیت والدین خود قرار دارد. وقتی فردی در سن ۵۰ سالگی تحت قیمومیت باشد پس محجور است. یعنی صنعت خودرو ما شخصیت محجوری دارد و نمی‌تواند برای خود تصمیم‌گیری کند. کمااین‌که سیاسیون با سلایق مختلف در آن‌جا حضور داشته و دارند و دخالت‌های آن‌ها مزید بر علت است. این روند باعث شده کسانی که متخصص این امور هستند و در این حوزه کار کردند و حرفی برای گفتن دارند، نتوانند برنامه‌های علمی و راهبردی خود را اجرا کنند.
پیش‌نیاز اصلی حل مشکلات صنعت خودرو چیست؟
صنعت خودرو ما نیاز دارد برخی افراد آن را آسوده بگذارند، البته نه به آن معنا که دو خودروساز کشور یکه‌تاز میدان باشند؛ به همان اندازه که بخش تولید را باید آزاد گذاشت، واردات هم باید آزاد باشد. اگر وزارت صمت و مجلس می‌خواهند این صنعت پیشرفت کند باید زمینه را برای ورود خودروسازان قدرتمند دیگر و ایجاد فضای رقابتی فراهم کنند.
بهترین قانون برای صنعت خودرو چیست؟
بهترین مورد این است قانونی وضع شود تا مجلس و دولت در خودروسازی‌ها و هر بنگاه اقتصادی دیگری دخالت نکنند. یعنی باید قانون منع ورود مجلس و دولت و... در صنایع خودروسازی و هر بنگاه دیگری وضع و هرگونه دخالت برون‌سازمانی در صنایع ممنوع شود. در مصاحبه نمایندگان مجلس می‌بینیم با توصیه برخی دیگر از نمایندگان و دولتمردان، چند ده نفر و طی سال‌ها چندهزار نفر نیرو به خودروسازی‌ها تحمیل شده‌اند. وزارت صمت، سازمان بازرسی و سایر نهادهای نظارتی نباید اجازه دهند از بیرون فشاری بر این صنعت وارد و مدیر یا نیروی اضافه به این صنعت تحمیل شود. این صنعت باید به دست متخصصان این صنایع اداره شود و وزارت صمت و مجلس و سیاسیون در آن دخالتی نداشته باشند.
این روزها شاهد صحبت‌های پی‌درپی نمایندگان درخصوص صنعت خودرو و ابراز ناراضی آن‌ها از این صنعت هستیم. به نظر شما تا چه اندازه صحبت‌های نمایندگان صحیح است؟
این روزها کمیسیون صنایع مجلس به‌عنوان کمیسیون تخصصی در صنعت خودرو جلسات بسیاری برگزار می‌کند و هر کدام از نمایندگان در مباحث مختلف صنعت خودرو اظهارنظر می‌کنند. فکر می‌کنم بالای ۸۰درصد این افراد هیچ تخصصی در صنعت و به خصوص صنعت خودرو ندارند. صحبت کردن و ارائه مباحث تئوریک که دلیلی بر تخصص‌داشتن نیست. حرف‌زدن را همه بلد هستند. اما این‌که معضلات و مشکلات و مباحث تخصصی این صنعت را بشناسیم، اهمیت دارد. کسانی می‌توانند در این زمینه اظهانظرر کنند که کارشناس این بخش و اساتید دانشگاهی مرتبط با این حوزه هستند.
طی سال‌های اخیر و با شروع تحریم‌ها ظاهرا چهره صنعت خودرو ایران تغییر کرده است. این روند را چگونه می‌بینید؟
در سال‌های اخیر شاهد خروج فرانسوی‌ها و ورود چینی‌ها بوده‌ایم. طبیعتا پشت این آمدن‌ها و رفتن‌ها یک‌سری اراده‌های بالادستی و برخی حساب‌وکتاب‌ها وجود داشته و دارد اما درنهایت زیان به خودروسازان وارد می‌شود و سود آن در جیب برخی گروه‌ها و نیز دلالان می‌رود.
به نیروهای انسانی خودروسازان اشاره کردید. هر دوره از مجلس اقدام به تحقیق و تفحص از خودروسازی‌ها می‌کند. آیا این تحقیق و تفحص به تراکم بالای نیروی انسانی و تحمیل ده‌ها نیروی مازاد هم اشاره دارد؟
در دوره‌ای که در مجلس حضور داشتم، یک تحقیق و تفحص را شاهد بودم. کارهایی که در مجلس تحت عنوان تحقیق و تفحص انجام می‌شود، مانند استفاده از یک بازیگر خوش‌تیپ و پرطرفدار برای بالابردن فروش یک فیلم است. وقتی قیمت خودرو افزایش پیدا می‌کند یا مردم از کیفیت ناراضی هستند یا اتفاقی در حوزه اقتصاد رخ می‌دهد که بر صنعت و بازار خودرو تاثیر می‌گذارد، برخی نمایندگان مجلس برای این‌که خودی نشان دهند و به مردم بگویند ما صدای شما هستیم، بدون اقدام جدی صرفا به موضع‌گیری‌های کلامی می‌پردازند. تحقیق و تفحص از مجلس ششم به بعد وجود داشته، اما هیچ‌کدام به سرانجام نرسیده و هیچ خروجی مفیدی که صنعت خودرو را ارتقا دهد، وجود نداشته است. هر بار هم که مشکلی به وجود می‌آید، به‌سرعت یا مدیر خودروسازی را برکنار یا علیه او اعلام جرم می‌کنیم و وی را به دست قوه قضاییه می‌دهیم و آبروی او را می‌بریم. بعد از مدتی هم متوجه می‌شویم آن مدیر جرمی مرتکب نشده است. در هر صورت بازهم سرنقطه اول هستیم و پیشرفتی نمی‌کنیم.
چرا تا این حد صنعت خودرو برای نمایندگان اهمیت دارد و در آن دخالت می‌کنند؟
من نمی‌گویم که دلسوزی نیست؛ قطعا نمایندگان دلسوز و دغدغه‌مند هم در مجلس حضور دارند. اما وقتی اظهارنظرهای نمایندگان مجلس را بررسی می‌کنیم، نکته خاصی در آن نمی‌بینیم. به‌خصوص در حوزه خودروسازی بدون هیچ پشتوانه مستندی اظهارنظر می‌کنند. واقعیت این است در دوره بعدی انتخابات مجلس دوباره می‌خواهیم از مردم رأی جمع کنیم، طبیعتا فیلم‌های این اظهارنظرها باقی می‌ماند و فردا تبدیل به یک فیلم تبلیغاتی برای کسب رأی می‌شود. درک نمی‌کنم چرا نمایندگان مجلس در صنعت خودرو دخالت می‌کنند. چرا بعد از ۴۳ سال از انقلاب هنوز نتوانسته‌ایم با این موضوع کنار بیاییم که خودروساز باید راه خود را برود و بتواند زیان‌ها را پرداخت کند. چرا باید این صنعت را محجور و مانند قیم با آن رفتار کنیم.
